Lief en slim, maar ook aan de drugs: Amber van 14 is één van de Dordtse jongeren die niet meer thuis woont

“Soms schaam ik me voor mijn moederschap”, zegt Dunya(*) als ze thuis op de bank zit. “Wat heb ik fout gedaan, wat voor moeder ben ik? Ik ben gaan graven, graven, graven. Ik weet het gewoon niet.” Ze hanteerde eerst de vriendelijke, begripvolle methode en daarna de harde aanpak. Wekenlang huisarrest, telefoon afpakken, enorme ruzies thuis. Toen zocht ze hulp. Maar ook dat was niet dé oplossing.

Hij is niet openbaar, maar er is een appgroep van verontruste ouders in Dordrecht. Hun kinderen zitten serieus in de problemen, vaak vanwege drugsgebruik. Vrijwel allemaal hebben ze een link naar de Kloostertuin, een eeuwenoud en idyllisch parkje in het centrum. Een plek waar je jezelf kunt zijn, zo voelen veel jongeren dat. Dat is mooi en belangrijk. Maar ook een plek van drugs en waarschijnlijk ook van 'sugardaddies'.

In die app-groep schrijft Dunya, de moeder van de nu 14-jarige Amber(*) op 26 augustus:

'Het is te gek voor woorden, ik ben in Dordrecht opgegroeid, maar heb het nog nooit zo explosief onder de zeer jonge jeugd gezien.'

Als ik bij haar thuis ben, vraag ik wat ze precies bedoelde met dat bericht. "Drugs, criminaliteit, dat soort dingen", legt ze uit. Dat is wat haar leven nu al bijna twee jaar beheerst.

Het gaat niet heel goed met Dunya als ik haar spreek. Door de spanning thuis en de enorme drukte bij het internationale bedrijf waar ze werkt, kwam ze terecht in een uitputtingsslag en liep ze een burn-out op. Langzaam maar zeker krabbelt ze op en worden haar werkdagen weer wat langer.

De zorgen die ze heeft over haar dochter zijn groot. Omdat Dunya weet dat ze niet de enige ouder is die regelmatig 's nachts wakker ligt en omdat ze vindt dat er harde actie nodig is om de Dordtse jongeren te helpen, doet ze haar verhaal.

"Ik denk het roken en blowen van Amber begon toen ze twaalf was. Ik heb haar vaak een beetje 'vreemd’ thuis zien komen. Dan dacht ik: is ze nou zo moe? Maar ja, als moeder wil je toch het beste in je kind zien. Op een gegeven moment kreeg ik het gevoel dat er toch echt dingen gaande waren. Maar de harddrugs, nee. Daar kwam ik pas achter toen ze naar de noodopvang ging."

Die noodopvang, dat is de 'open groep' in een buitenwijk van Dordrecht. Een plek waar jongeren terecht kunnen als het in hun leven uit de hand loopt. In korte tijd wordt duidelijk hoe ernstig de situatie van de dan 13-jarige Amber is. "Xtc, speed en cocaïne, dat gebruikte ze. En 4-FMP. Van die laatste had ik nog nooit gehoord, dat is iets nieuws."

Van 4-FMP voel je je blij en opgewekt, vind je mensen lief en krijg je vaak zin om te dansen en te praten. Maar ook deze drug is niet zonder risico en de 'chemische kater' kan dagenlang aanhouden.

"Het ging allemaal via de Kloostertuin. Ik denk dat het met blowen begon, maar dat weet ik niet zeker. Ze wil er niks over kwijt." Ook moet de middelbare scholier in november 2021 voor de kinderrechter verschijnen. "Pas een maand voor de zitting hoorde ik dat. Waar het om ging was al in augustus gebeurd. Ik vind dat ouders als ik sneller ingelicht moeten worden. Het is raar dat ik zolang niks heb gehoord."

Dunya vertelt over het voorval. "Ze heeft een jongen uit de groep bedreigd met een mes. Ze liet een vlindermes zien en zei tegen hem: ga m’n tas pakken. Als je dat niet doet, steek ik je neer. Het ging eigenlijk nergens over. Ik denk dat het is gebeurd uit een dolletje. Die jongen heeft dat vervolgens thuis verteld en zo kwam het via zijn ouders tot een rechtszaak. Uiteindelijk heb ik 500 euro schadevergoeding moeten betalen. Neemt natuurlijk niet weg dat ze dat niet had moeten doen en dat ze zeker geen mes bij zich moet hebben. Ik heb overigens geen idee waar ze dat vandaan had."

Dunya heeft regelmatig rondes door de stad gemaakt op zoek naar haar dochter. Populaire ontmoetingsplekken zijn nu onder andere naast de Kloostertuin het grote plein bij het Energiehuis, het Wantijpark en het Beverwijcksplein in het centrum. Daar zitten regelmatig tien tot twintig jongeren.

Over dat Beverwijcksplein, hierboven op de foto, heeft de lokale PvdA twee weken geleden nog politieke vragen gesteld. De bewoners zouden stelselmatig overlast ondervinden van drugsgebruikers, dealers en daklozen die lawaai maken en rommel achterlaten.

Als ik er op een willekeurige ochtend even ga kijken, vind ik er rondom de bankjes lege pakken goedkope Duitse wijn en blikjes energydrink. "Ze zwerven rond. Als de Kloostertuin extra in de gaten wordt gehouden, vinden ze telkens weer nieuwe plekken. Nu is dat bijvoorbeeld bij het Energiehuis", hoor ik van Dunya en van een andere ouder die goed op de hoogte is.

Drugsgebruik onder jongeren is en blijft een probleem. Zo deden de verveling, depressie en leegte tijdens de coronapandemie veel jonge mensen geen goed. Op het eerdere artikel van Rijnmond over de Kloostertuin reageerde een schooldirecteur uit Arnhem. Hij vertelde dat hij denkt dat 50 tot 60 procent van de leerlingen in de hogere klassen van het VWO regelmatig blowt. Het Trimbos-instituut berekende deze week dat er momenteel nergens ter wereld zoveel xtc wordt geslikt als in ons land.

Wel is de situatie van Amber anders dan die van veel anderen. Er is namelijk een familiaire achtergrond. "Haar vader is overleden aan een overdosis drugs", zegt Dunya daarover. "Ik heb er veel pittige gesprekken met haar over gehad. 'Je weet wat het met je kan doen', zei ik dan. 'Verslavingsgevoeligheid zit aan je vaderskant, maar ook in de familie van je moeder.' Mijn ouders waren zwaar alcoholverslaafd. Op zijn dieptepunt in de jaren tachtig was mijn vader ook verslaafd aan heroïne."

“Dan zei ze: dat gebeurt me niet. Ik kijk uit en weet heus wel wat ik doe.” Huisarrest, telefoon afpakken, het heeft allemaal geen zin. Ze vond toch wel weer een weg om te gaan gebruiken. Ik heb het ook tegen haar gezegd: 'Je moet zo verschrikkelijk voorzichtig zijn. Ik hou van je. Ik wil jou dadelijk niet ook tussen zes plankjes wegbrengen.'"

"Zelf kom ik uit de jaren negentig. Wij deden ook echt wel wat. De skaters blowden, je had de gabbertjes, die slikten xtc. Maar er was nog iets van schaamte. Als je een blowtje had gerookt.. jee, dat was wat, heftig! Maar als ik m’n dochter hoor praten. 'Ja, nou en, zegt ze, dan blow ik, moet ik toch zelf weten! Wat maakt dat nou uit!' Maar het maakt me wel uit. 'Je bent veertien. Dat lijkt me niet heel erg goed voor je hersenen op deze leeftijd.'"

In de noodopvang aan de rand van Dordrecht ging het drugsgebruik allemaal gewoon door, vertelt Dunya. "Ze mogen je niet stoppen, ze mogen de deur niet op slot doen. Dat was dus een soort hotel met 's avonds feest. In de open groep zaten allemaal kinderen en jongvolwassenen uit dezelfde cirkel: drugsgebruikers en sugardaddies. Die kent die en die kent die weer. De halve dag slapen, lekker eten en als ik wil gaan feesten, dan ga ik dat doen."

De 'sugardaddies' zijn een fenomeen waar Dunya zich zorgen over maakt. "Bij die groepen jongeren zie ik vaak mannen van zeker tien jaar ouder rondhangen. Wat doen die daar?"

Het is een geluid wat ik vaker hoor, ook uit andere bronnen. Volwassenen mannen die jonge meisjes of jongens betalen voor pikante foto's, filmpjes of zelfs nog meer. Dunya is bang dat haar dochter daar ook onderdeel van uitmaakte. "Hoe kwam ze anders aan het geld voor drugs? De eerste keer krijg je iets gratis. De tweede keer misschien ook. Daarna niet meer."

"Ik wilde daarom een stap verder gaan, een gesloten instelling. De stap van de open groep naar een gesloten groep was binnen een paar maanden geregeld. Ik heb staan schreeuwen en pushen. Ik ben maar blijven bellen. Naar iedereen. Tegen de leiding van de open groep en tegen het Wijkteam heb ik gezegd: 'Help me nou, help me nou alsjeblieft. Ik wil m’n dochter niet kwijt.'"

"Ik had het geluk dat Amber na de rechtszaak onder toezicht van de reclassering kwam, die stonden achter me. Toen ik haar vertelde over de gesloten afdeling heeft ze letterlijk de haren uit m’n hoofd getrokken. Ze heeft me geschopt. Ze wilde echt niet. Op de open groep heeft ze vervolgens de boel kapot geslagen. Een ruit eruit, spiegel kapot. Maar ze ging. Vijf maanden geleden is ze overgeplaatst naar een gesloten instelling in de buurt van Den Haag."

We komen nog even terug op de rechtszaak. Maakte dat indruk op Amber? "Naast de boete was er een voorwaardelijke celstraf en moest ze elke dag naar school. Het interesseerde haar niks. Dat vond ik het meest bizarre. Ze zat er voor de rechter bij alsof het de normaalste zaak van de wereld was."

Het is een andere Amber dan de Amber die veel mensen kennen. Een grappig en pienter meisje dat levenslustig is, verrassend uit de hoek komt en mensen aan het lachen maakt. Ze is scherp, maar kan ook zacht en lief zijn, hoor ik van mensen die haar al lang kennen. Een meisje dat vrolijk en heel energiek kan zijn, maar dat soms ook uitgeblust op bed ligt en er niet uit wil komen. En een meisje dat soms verdrietig is omdat ze geen vader meer heeft.

Op zondag 28 augustus van dit jaar verdwijnt Amber uit de gesloten inrichting waar ze verblijft. "Ze mocht een rondje buiten lopen en kwam niet meer terug. De volgende dag om zes uur 's avonds was ze er weer. Ze had xtc op, cocaïne en heeft geblowd. Dat weet ik vanwege haar urinecontrole. Ze is nog vier keer weggelopen. Eén keer kwam ze helder terug, de andere keren had ze zeker weten drugs gebruikt. Gesloten is dus blijkbaar niet zo gesloten."

Dat blijkt in de wet te zijn verankerd. Je kunt jongeren soms niet eindeloos binnen opsluiten, als er geen strafrechtelijke veroordeling is. Wel wordt er bijvoorbeeld verlof ingetrokken als er een jongere op de kamer heeft geblowd. Die straf is onlangs nog uitgedeeld in de kliniek bij Den Haag.

Amber komt nu regelmatig een weekend thuis naar haar moeder in Dordrecht. "De laatste tijd gaat het echt goed als ze er is. In het begin niet, dan wilde ze al na een dag weg. Ze zit in ieder geval nog drie maanden in de gesloten opvang en dan kijken we hoe ver ze is. Er wordt een persoonlijkheidstest afgenomen, maar daar wil ze niet aan meewerken. Jammer, want als er een oorzaak bekend is, kun je het beter behandelen."

"Ik ben wel bang dat het weer gewoon doorgaat. Zeker nu ze nog niet inziet hoe ernstig het is. Amber is best wel gehaaid en weet hoe ze dingen voor elkaar moet krijgen. Ze mag nu alleen naar buiten met vrienden die ik volledig vertrouw. Maar eigenlijk zou ik haar het liefst opsluiten in de kelder", zegt Dunya half als grapje, half serieus.

Hoe kijkt de Dordtse moeder terug op alles wat er is gebeurd? “Ik heb er spijt van dat ik hulp heb ingeroepen. Mijn gevoel is dat het in de open groep snel achteruit ging. Als ik dat had geweten.. Het liefst zou ik naar een ander land willen emigreren en een nieuwe start maken. Dat idee was serieus, maar Amber wilde niet. Ik had haar eigenlijk gewoon op moeten pakken en door moeten zetten. Nieuwe mensen en een nieuwe omgeving."

Nu wonen moeder en dochter dus nog steeds in Dordrecht. "Ik hoop echt dat de gemeente wat doet en camera’s neerzet op de hangplekken bijvoorbeeld. Ik loop er af en toe langs, praat met politie. Maar ja, daar is een personeelstekort. Ze hebben er dus weinig tijd voor. Toch gebeurt er de laatste tijd ook best veel. Er wordt vaker gefouilleerd en gecontroleerd, dat is perfect."

Dunya houdt zich vast aan de momenten waarop de hele boze buitenwereld ver weg lijkt. “Amber kan soms heerlijk uit de hoek komen, dan lig ik op de grond van het lachen. Van die stomme dingen, die zijn zijn er gelukkig ook. Ik hoop dat ze straks weer gewoon thuis komt wonen."

(*) de namen van Amber en Dunya zijn om privacyredenen gefingeerd.

Wilt u reageren op dit artikel? Dat kan via maurice.laparliere@rijnmond.nl